Heimagerður grænmetiskraftur

Í framhaldi af matarsóunarfærslunni sem ég skrifaði fyrir nokkrum vikum langaði mig aðeins að halda áfram með sama málefni. Í samstarfi við Nettó ákvað ég því að nú myndi ég deila með ykkur hvernig ég geri heimagerðan grænmetiskraft úr grænmetisafgöngum sem annars endar í ruslinu á lang flestum heimilum. Líkt og ég hef mikið talað um hef ég verið að reyna að taka mig á í sambandi við matarsóun. Mér finnst alevg frábært hversu margir eru orðnir meðvitaðir um matarsóun en Nettó hefur, að mér finnst, staðið sig virkilega vel í þessum málum en þau hafa t.d. verið að selja matvörur sem eru að nálgast síðasta söludag á afslætti, gefið súpu úr útlitsgölluðu og "þreyttu" grænmeti víðsvegar um landið í sumar og núna í september hafa þau verið að gefa taupoka í stað plastpoka í verslunum sínum. Þau settu sér skilvirk markmið og hafa með þeim náð að minnka rusl og sóun frá verslunum sínum um töluvert magn. Þetta finnst mér góð hvatning og hef ég trú á að ég geti t.d. gert það sama. Ef þið viljið lesa um mín markmið gegn matarsóun er hægt að gera það hér. 

Þar sem að ég bý í leiguhúsnæði og hef ekki aðgang að moltu eða kost á að útbúa mér moltu var vanalega mikið af grænmetisafgöngum að fara í ruslið hjá mér. Þá er ég aðallega að tala um hýði og enda og þess háttar sem ekki er notað í matinn. Ég flokka mikið og nánast það eina sem fór í ruslið hjá mér var grænmeti en ruslið var oft fljótt að fyllast af hýði og endum og svoleiðis þar sem að ég elda mjög mikið.Ég var aðeins farin að hugsa að það hlyti að vera eitthvað annað sem hægt væri að gera við þetta afgangs grænmeti og datt ekki mikið í hug. Einn daginn rak ég hins vegar augun í myndband á netinu þar sem sýnt var hvernig hægt væri að nota þetta grænmeti í kraft og mér fannst þetta strax alveg frábær hugmynd.

Þetta leit svo ótrúlega auðveldlega út að við systur ákváðum báðar að prófa. Ég verð að segja að ég hafði ekki svakalega mikla trú á þessu þar sem mér fannst ólíklegt að þetta yrði eins bragðmikið og venjulegur kraftur sem hægt er að kaupa út í búð. Soðið varð hins vegar alveg ótrúlega bragðmikið og gott og finnst mér mikill kostur að hægt sé að ákveða saltmagnið alveg eftir því hvað hver og einn vill. Það er alveg ótrúlega auðvelt að búa það til en mér finnst líka alltaf svo mikill kostur þegar ég veit nákvæmlega hvað er í matnum mínu.

Hráefni:

• Grænmetisafgangar, hýði, endar og þess háttar

• vatn

• salt eftir smekk

Aðferð:

1. Best er að taka bara allt hýði og þess háttar sem fellur til af grænmeti í þónokkurn tíma og frysta í annað hvort frostþolinni skál eða frystipoka. 

2. Þegar komið er ágætis magn eða sirka meðalfullur stór pottur er grænmetið sett í pott ásamt vatni svo það fljóti aðeins yfir. Salti bætt út í eftir smekk en ég set vel af salti þar sem mér finnst gott að hafa saltan kraftog salta matinn þá minna á móti.

3. Grænmetið er soðið í vatninu við vægan hita í klukkutíma til einn og halfan. Fínt er að smakka eftir sirka hálftíma og bæta við salti ef þarf.

4. Grænmetið er sigtað frá og gott er að þrýsta vel á það svo allur vökvi fari úr því. Leyfið soðinu að kólna alveg og frystið í klakaboxum. Krafturinn ætti að vera bragðmikill að nóg að nota einn til tvo klaka í hvern rétt.

-Njótið vel
Júlía Sif Ragnarsdóttir

Færslan er unnin í samstarfi við Nettó.

Mín ráð til að minnka matarsóun

Eitt af því sem við Ívar fórum mikið að hugsa um þegar við fluttum að heiman var matarsóun. Okkur finnst báðum alveg ótrúlega leiðinlegt að henda mat og því hugsum við mikið um að nýta allt sem við kaupum inn. Mér finnst hafa orðið mikil vitundarvakning um þetta mál í samfélaginu á síðustu árum en margir, jafnt einstaklingar sem og fyrirtæki eru farin að leggja sitt af mörkum hvað matarsóun varðar. Nettó er eitt af þessum fyrirtækjum en þau hafa nú á nokkrum árum dregið verulega úr rusli í verslunum sínum t.d. með því að hafa á afslætti vörur sem eru að nálgast síðasta söludag. Einnig hefur verslunin síðustu ár eldað súpu á menningarnótt úr vörum sem fara að renna út. Súpan er vegan og glútenlaus og finnst mér þetta alveg frábært átak og hlakka ég til að kíkja í súpu til þeirra á laugardaginn. Nettó hafði samband við mig nýlega um samstarf akkúrat um þetta tiltekna málefni og fannst mér það kjörið tækifæri til að segja ykkur þau ráð sem ég hef tileinkað mér á þessu ári til að draga úr þeim mat sem fer í ruslið á mínu heimili. Einnig leynast tvær uppskriftir neðst í færslunni, svo ég mæli með að lesa áfram. Ég versla oft í Nettó en mér finnst grænmetis og ávaxta deildin þar bera af í ferskleika og kaupi ég einnig öll mín vítamín og hreinsiefni þar en það er nú efni í aðra færslu...

1. Frysta.
Ég veit að hérna er ég svo sannarlega ekki að finna upp hjólið en ég held að á flestum heimilum sé til frystir fullur af mat. Ég hef lagt það í vana minn að frysta matvörur sem ég annað hvort veit að ég muni ekki nota áður en þær skemmast eða eru að verða komnar á síðasta neysludag.
Það má einnig oft gera góð kaup á vörum út í búð sem eru að nállgast síðasta söludag.
Vörur sem mér finnst fara einstaklega vel í frysti:
Bananar: Það vita það ekki allir en bananar sem eru orðin vel þroskaðir eru fullkomnir til að setja í frystinn og eiga í ís eða smoothie en þeir eru akkúrat hollastir þegar þeir eru vel þroskaðir. Oft er hægt að fá haug af þroskuðum banönum á mjög góðu verði en mér finnst alltaf eins og ég hafi dottið í lukkupottin þegar ég sé svoleiðis í búð þar sem við borðum mikið af "smoothie'um".
Salat: Annað sem að mér finnst fara vel í frysti eru til dæmis alls konar salat tegundir líkt og spínat og grænkál. Þess háttar salat fæst oft í stórum pokum í búð og skemmist hratt í ísskáp eftir að það er opnað. Ég skelli pokanum beint í frysti ef ég veit að ég muni ekki klára hann stuttu eftir að hann er opnaður. Ég nota svo frosna salatið t.d. í smoothie'a, pottrétti eða lasanga.
Matarafgangar: Það má frysta alls kynns tilbúna rétti en ég hef oft gert stóra skammta af súpum, kássum og lasanga og sett í fyrstinn í skömmtum. Þetta er einstaklega þægilegt fyrir þá sem þurfa að taka með sér nesti í skóla eða vinnu. Þá er hægt að kippa með sér beint úr frystinum á morgnanna ef ekki gefst tími daginn áður til að útbúa eitthvað.

2. Nýta það sem er alveg að skemmast
Það sem endar oftast í ruslinu á heimilum er grænmeti og ávextir. Það finnst mér ekki skrítið þar sem þessar vörur eiga það til að skemmast hratt ef ekki er fylgst vel með. Ég reyni að vera dugleg að fylgjast með grænmetisskúffunni minni og grípa það sem er að skemmast og nota, en mér finnst oft, eftir að ég varð grænmetiæta eins og ég geti falið hvaða grænmeti sem er í nánast öllum réttum, og rétturinn verði samt alltaf svipaður. Einnig reyni ég að kaupa vörur sem eru að nálgast síðasta söludag ef ég veit að ég muni nota þær strax, þær vörur eru oft á afslætti sem er auðvitað algjör plús.

Nokkrir réttir sem ég geri úr grænmeti og ávöxtum sem er alveg að renna út:

• Bananamuffins úr vel þroskuðum bönunum

• Pottrétt úr öllum þeim grænmetisafgöngum sem finna má í ísskápnum

• Súpur úr grænmetinu í ísskápnum

3. Margt má nýta þó það sé komið yfir síðasta söludag.
Margt sem komið er yfir síðasta söludag er allt í lagi að nýta. En ég hef t.d. oft notað linsur, hrísgrjón og fræ sem komin eru yfir síðasta söludag. Einnig nota ég krydd alveg óspart ef ég finn ennþá góða og sterka lykt af þeim. Svo það er algjör óþarfi að hlaupa til og henda hrísgrjóna poka sem er jafnvel kominn tvo til þrjá mánuði fram yfir síðasta söludag því það eru miklar líkur á að það sé í góðu með grjóninn.

4. Skipuleggja sig.
Þetta finnst mér vera algjört lykilatriði svo vörur endi ekki í ruslinu. Á hverjum sunnudegi geri ég matseðil og fer í búð. Ég reyni að versla eingöngu eftir matseðlinum og þá næ ég að nýta nánast allt sem ég kaupi. Ég kíkji í skápana og sé hvað er til og reyni að vinna í kringum það. Oft um helgar á ég í ísskápnum, og þá sérstakelga í grænmetisskúffunni, afganga af hinu og þessu og þá finnst mér t.d. tilvalið að henda í súpu í hádeginu og tæma þá nánast alveg fyrir búðarferðina.

Öðruvísi karrýréttur:

Þessi karrýréttur er ótrúlega góður. Ég geri hann yfirleitt bara úr því grænmeti sem ég á hverju sinni en mér finnst lykilatriði að í réttinum séu, allavega kartöflur eða grasker og einhvers konar baunir, hvort sem það eru nýrnarbaunir eða linsur. Svo lengi sem sósan er eins og flýtur vel yfir grænmetið er hægt að nýta nánast hvaða grænmeti sem er út í, rétturinn verður alltaf ótrúlega góður. 

Hráefni:

• Það grænmeti sem ég átti þessu sinni:

  • 1 laukur

  • 4 hvítlauksrif

  • rúmlega 1 paprika

  • 1/2 lítil rófa

  • 1/2 sæt kartafla

  • 3 meðalstórar kartöflur

  • 1/2 lítill hvítkálshaus

  • 2 tómatar

  • 1 dl frosnar grænar baunir

  • 1 bolli frosnar sykurbaunir

  • hálfur poki spínat

• 3-4 msk milt karrý

• 1 msk paprikuduft

• 1 msk þurrt tímían

• 1/4 tsk kanill

• salt og pipar

• 2 bollar linsur

• 1/2 lítri vatn

• 4 msk rapunzel grænmetiskraftur

• 2 dósir angelmark kókosmjólk

• 1 dós niðursoðnir tómatar

Aðferð:

1. Steikið lauk og hvítlauk. Þegar ég geri kássur og súpur finnst mér best að steikja bara upp úr vatni í smá tíma. Þá bæti ég bara meira og meira vatni út í ef laukurinn fer að festast við pottinn.

2. Bætið kryddunum út í ásamt smá vatni í viðbót og hrærið við.

3. Setjið linsurnar og 1/2 líter af vatni út í og leyfið suðunni að koma upp. Mér finnst gott að skera restina af grænmetinu niður á meðan að linsurnar sjóða. Leyfið linsunum að sjóða í allavega 10 mínútur og setjið svo restina af grænmetinu út í, að undanskildu spínatinu.

4. Bætið út í kóksmjólkinni, tómötunum og grænmetiskraftinum og leyfið suðunni að koma upp.

5. Sjóðið kássuna í allavega 30 mínútur. Gott að smakka til eftir 10-15 mínútur og krydda meira ef þarf.

6. Bætið spínatinu út í og hrærið því saman við rétt áður en kássan er borin fram.

Ég ber réttinn oftast fram með hrísgrjónum, salati og góðu brauði.

Bananamuffins:

Þessar geri ég að minnsta kosti einu sinni í viku en þær eru alveg ótrúlega hollar og þroskaðir bananar nýtast mjög vel þar sem það þarf rúmlega 3 í hverja uppskrift. Þær henta fullkomlega í nestisboxið og eru orðnar fastur liður þar hjá okkur.

Hráefni:

• 1 bolli spelt frá himneskri hollustu

• 1/2 bolli malað haframjöl frá himneskri hollustu

• 1 tsk matarsódi

• 1 tsk lyftiduft

• 1/2 tsk kanill

• 1 bolli stappaðir bananar (rúmlega 3)

• 1/3 bolli hlynsíróp

• 1 bolli plöntumjólk

• 1 bolli saxað súkkulaði eða rúsínur

Aðferð:

1. Blandið þurrefnunum saman í skál

2. Bætið öllu nema súkkulaðinu/rúsínunum saman við og hrærið saman. Setjið súkkulaðið/rúsínurnar síðast og blandið við deigið.

3. Bakið muffinsarnar í 18-20 mín í 175°C heitum ofni.

Vonandi gagnast þessi ráð einhverjum og ég hvet alla til að setja sér markmið fyrir veturinn sem stuðla að því að henda minna af mat.
-Júlía Sif

Færslan er unnin í samstarfi við Nettó og fást öll hráefni þar.